1902 doğumlular

1902 doğumlular bayaa esaslı kitap çıktı iyi mi! nasıl da karanlıkta beklemiş kitaplığımda yıllarca.

Ernst Glaeser'in romanından bahsediyorum. 1902 doğumlular. Toplum yayınevi bundan tam 40 yıl önce basmış. daha benim doğmama iki yıl var. çeviren Öner Ünalan'ı da şöyle bir araştırdım, o da toplumcu davaya gönül vermiş biri gibi göründü. zaten kitabı da politik romanları hafiften arka arkaya elden geçirme düşüncesiyle elime almıştım. ama iyi çıkmamasına da razıydım, ne yapmış, nasıl yapmış ona bakacaktım. meğer hemingway'in silahlara veda'ya referans aldığı 2 kitaptan biri diye de anılan bu kitap hemingwayin ifadesiyle gerçekten de "damned good book" imiş.

1928de yayınlanmış. türkçesi 1970. sonra can da bir 2. baskı yapmış 1981de. sonrası yok. son baskısı da yaklaşık 30 yıl önce yani. halbuki, savaşa meraklı toplumumuza karşı, bu tür savaş karşıtı klasikleri diri tutmalıydık, tutmalıymışız. savaş karşıtı roman denince zaten ilk akla gelmesi gerekenlerden biriymiş de artık benim de ilk aklıma gelenlerden biri olacak.

12 yaşında bir çocuğun dilinden kitap. 16ya kadar geliyor.

1902liler, yani savaşa alınmamış son sınır doğumlular. 1901li olsan askersin. birinci dünya savaşı.

cinsellikle kurulan tuhaf ilişki -sınıf savaşımının sol milliyetçiliğe evrilişi (savaş ilan edildiğinde şehrin işçi önderinin attığı milliyetçi nutuklar bugünkü türk milliyetçi komünistlerine uzaydan gelmiş tuhaf yaratıklar olarak bakan sol liberal dile bir cevap diye de okunabilir sol milliyetçilerin bir teşhiri, alın siz işte bunu yapıyorsunuz diye de okunabilir. her ikisi de doğru: yani hep yapılan sol milliyetçiliğin ne feci birşey olduğu doğru, hem de bunun bizimkilere özgü olmadığı, modernite ile birlikte geldiği, marksizmin tarihine içkin olduğu da doğru)

savaşın çıktığı anki şenliği anlatan sahne gerçekten de unutulmaz bir savaş karşıtı sahne. savaş ilan ediliyor, tam bir şenlik havası, şarkılar, türkler, nutuklar, düşmanlıklar sona ermiş, büyük sevinç, kolektivite duygusu, birliktelik, güvenin geri tesis edilmesi, bir çocuğu bütün ümitsizliklerinden çekip çıkaran bir savaş müjdesi anı -ve ilk kusma...

sağolsunlar, toplum yayınevi de öner ünalan da...

glaeser'in diğer kitaplarından yalnızca biri can'dan çıkmış bir ara. ama şöyle bir araştırınca bu durumun çok da problem sayılmaması gerektiğini anlıyorum. Glaeser'in savaş sonrası eserleri zaten hiçbir yerde öne çıkmamış kitaplar. (ama insan gene de merak ediyor.)

bana yer yer Robert Walser'i de hatırlattı nedense. çocuk dili/perspektifi yüzünden belki.

Jacob von Gunten!

ne kitaptı ama--

Doğan basmış, tükenmiş, kayboldu...

bendeki kopya da başkasında şimdi...

doğan'ın böyle tek kitaplık yakalamaları var, devamı nedense gelmemiş: vila-matas gibi...